Waarom en hoe? Link to the english page
27-09-2024
Een van de technieken binnen het vliegbinden is het maken van een brush, in een lus plaats je materiaal en dat spin je op zodat je een borstel krijgt van haar of een kegeltje van bijvoorbeeld dubbing. De lus kun je gewoon van binddraad maken voor eenvoudige brushes maar wanneer je grotere of complexere brushes wilt maken wordt vaak een dubbingblok of brushtafel gebruikt in combinatie met rvs- of koperdraad. Sinds de ontwikkeling van mijn sightplate ben ik intensief aan de slag gegaan met deze bindtechniek en ben hierbij op een nieuwe draad gestuit die zeer geschikt blijkt voor deze techniek.
De brush tafels variëren van uitgebreide tafels met handwiel of accuboormachine tot een eenvoudige plaat met een spijkertje waarop je de lus van koper- of staaldraad kunt maken. Kijk maar eens op Youtube hoe zo’n tafel werkt en wanneer je een beetje handig bent, hoe je er wellicht zelf een maakt.
Een van de grote voordelen van het binden van materialen in een brush, vind ik dat het veel volume creëert met relatief weinig materiaal. Doordat al het materiaal haaks op de draad wordt geplaatst en daarna wordt opgespind, vormt het een borstel met fibers die sterk de neiging hebben om naar buiten toe uit te steken, het effect heeft veel weg van de ‘hollow tying’ bindmethode. Door te spelen met kort en lang materiaal kun je de eigenschappen van de brush beïnvloeden. Korte fibers zorgen voor een stuggere brush, langere fibers hebben meer de neiging om te gaan hangen en bewegen ook beter, denk maar aan een kapsel. Lang of kort haar, dik of dun, het gedraagt zich allemaal anders.
Eén van mijn favoriete streamers bind ik met craftfur en flash, vrijwel alles is 1 brush. De plek waar je het materiaal in de brush plaatst en de lengte van de fibers hebben veel invloed op het uiteindelijke profiel van je streamer. Ik hou van craftfur omdat het zich makkelijk laat verwerken in een brush, het heeft niet zo de neiging om in de klit te gaan omdat het glad en soepel is. Daarnaast beweegt het fantastisch in het water, het golft net als een zonkerstrip. De beste craftfur vind ik die van Pike Monkey, een mooie volle patch met de langste fibers. Wanneer je gaat starten met brushes adviseer ik je om daarmee te beginnen.
Koperdraad of RVS draad?
Om brushes te maken gebruiken de meeste binders roestvaststaal (RVS) draad, het is iets sterker dan koper en is onder andere bij UNI verkrijgbaar als dubbing brush wire in verschillende diameters. Daarnaast is koperdraad ruim verkrijgbaar in allerlei diameters en kleuren.
Commercieel gemaakte brushes zijn van rvs draad gemaakt, met veel onderlinge verschillen. De beste die ik tegenkwam waren gemaakt uit een lus van rvs met nog enkele dunnere rvs draden er doorheen geweven. De slechtste bestonden uit een lus van rvs draad die niet strak opgedraaid is, waardoor het materiaal in de brush heel los zat.
Zelf geef ik de voorkeur aan koper en ik denk dat dit komt door mijn achtergrond in de metaal, hierdoor heb ik veel gevoel voor materialen ontwikkeld en de eigenschappen van koper vind ik beter dan die van RVS om materiaal mee vast te klemmen. Koper heeft namelijk een heel erg ‘knijpende’ werking, rvs heeft dit ook maar minder. Daarnaast is koper relatief zacht waardoor het zich beter vormt en minder de neiging heeft om terug te veren. Ik houd alleen niet van de kleur van koper en koop daarom altijd verzilverde koperdraad.
Koper breekt denk ik wel iets sneller dan een draad van RVS van dezelfde dikte, maar dit hangt echt af van je ervaring. Je moet hiermee aan de slag om ervaring op te doen en die draad gaat gewoon breken tijdens experimenteren, maar na verloop van tijd krijg je er gevoel voor en zal je het heel gaan houden.
Zowel koper als RVS zijn gladde draden en het materiaal heeft de neiging om te gaan glijden, vooral wanneer er te veel materiaal tussen de draden wordt geplaatst. Waxen helpt hierbij enorm, de wax zorgt ervoor dat de draad stroef en kleverig wordt waardoor er veel meer grip is op het materiaal dat er tussen wordt geplaatst.
Ik gebruik relatief dunne koperdraad (0,2-0,3mm) en maak dan ook spaarzame brushes zodat je een transparant effect krijgt in je streamer. Andere personen die ik over dit onderwerp sprak, binden dikkere brushes en gebruiken hiervoor over het algemeen dikke rvs draden, dikkere draad is beter in staat om een grotere hoeveelheid materiaal op te spinnen tot een brush.
Habu zijde roestvrijstaal
De Japanse fabrikant Habu Textiles levert allerlei garen en exclusieve vezels voor handwerk en het spinnen van draden. Habu levert onder andere een draad ‘Habu silk stainless steel’ die ik met zeer goede resultaten gebruik om brushes mee te maken. Het is een dunne zijden draad met een heel dun roestvrij staal draadje (0,05mm) erin verwerkt dat voor een zeker geheugen in de draad zorgt. Het product waarin je de draad verwerkt kan als het ware worden gemodelleerd, je kunt het vormgeven.
Hierdoor is het uitermate geschikt om te gebruiken voor brushes met als grootste voordeel ten opzichte van koper en rvs dat het veel soepeler is en het is ook sterker wanneer je het opspint. Ik heb het nog nooit gebroken tijdens het werken aan de brush. De zijden draad is ook heel ontvankelijk voor wax en heeft veel grip op het materiaal dat je in de lus plaatst. Het is verkrijgbaar in diverse kleuren op een grote spoel en naast zijde is er ook een linnen, wol en een bamboe variant.
Daarnaast is de draad minder zwaar dan de koperdraad die ik gebruik en omdat de draad meer volume heeft dan de koper of rvs draad zinkt het veel minder snel. Ik verzwaar mijn streamers bijna nooit en bind ze zo licht mogelijk en met deze draad van Habu zinkt de streamer nog langzamer en zweeft hij beter in het water. Zeker wanneer je dik rvs- of koperdraad gebruikt is het gewicht een groot voordeel van de Habu zijde.
De grens van de mogelijkheden van de Habu draad wordt bereikt wanneer je er een grote hoeveelheid materiaal in gaat plaatsen of echt lange fibers voor grote brushes gaat gebruiken. Wanneer dit stevig moet worden uitgeborsteld met een kam of dogbrush, dan heeft de draad niet voldoende kracht om alles op zijn plaats te houden. Ik gebruik Habu dan ook voor kleine tot middelgrote brushes.
Mijn ervaringen (en over de draad!!)
Het kost best wat tijd om grip te krijgen op het maken van een goede brush. Investeer hierin door te oefenen met verschillende materialen en begin vooral door spaarzaam te werken. Wanneer je wat meer ervaring krijgt, weet je welke materialen goed toepasbaar zijn, en bij welke je wat voorzichtiger moet zijn met de hoeveelheid, de dikte of de lengte van de fibers die je in de brush wilt verwerken.
Wat ik heel mooi vind is dat je met een brush je streamer veel vorm kan geven door te werken met in bepaalde zones korte (kort = stugger) fibers te verwerken zodat je op de haak waar dit deel wordt gewikkeld, een dikker lijfje krijgt. Ik doe dit graag met rode craftfur die door de streamer heen blijft schijnen en een mooi rode gloed achter de kop geeft net als kieuwbogen en het zorgt voor een mooie dikke kop. Wanneer je dit met dikker of stugger materiaal zoals kanekalon gaat doen, dan gaat het soms te ver uitstaan en prikken de korte punten echt naar buiten door de streamer heen. Gewoon experimenteren!!
En dan de draad nog, wat kan ik daar over zeggen?? Ik heb altijd gebonden met 0,3mm koperdraad tot begin 2024 toen ik de zijden draad van Habu tegenkwam en daarmee ben gaan binden. Om een goed vergelijk te maken ben ik ook met 0,15mm rvs draad gaan binden, de medium rvs draad van Uni products. Eigenlijk zijn al deze draden prima geschikt om brushes mee te maken en zijn de verschillen klein, uiteindelijk bepaal jij als binder de kwaliteit van de door jou gemaakte brush.
Ik heb een aantal brushes gemaakt en hiervan gedetailleerde foto’s gemaakt om de verschillen te kunnen bekijken. Als je de foto’s goed bekijkt dan zal je in eerste instantie niet eens zo veel opvallen maar ga je er wat secuurder naar kijken en als je met de diverse draden brushes maakt valt toch op dat de zijden draad van Habu constant net iets beter presteert. Ik denk dat het een resultaat van een aantal eigenschappen waardoor het net iets makkelijker werkt en ook beter grip heeft op het materiaal in de lus.
Zowel koper als rvs zijn harde materialen en wanneer je in een lus een bros materiaal zoals hertenhaar of bucktail inbind en dit strak op gaat winden, dan kan het haar gaan breken op een zeker moment. Ook tijdens het wikkelen van de brush wanneer je alle fibers constant naar achteren wrijft, dan kunnen de fibers breken. De zijde van Habu is een zachte draad die niet de neiging heeft om te snijden in het materiaal, het vult juist de ruimte erg goed op rondom het ingebonden materiaal.
Wanneer je de macrofoto van de brushes goed bekijkt zie je dat er in de brushes van rvs, tegen de kern aan weleens kleine openingen aanwezig zijn. Dit komt omdat de draad stug is en deze kleine ruimten kunnen ervoor zorgen dat fibers los zitten. Koper heeft deze eigenschap iets minder, het is beter in staat om te flexen en zich te vormen in dit soort ruimten, vandaar ook mijn voorkeur voor koper al die tijd.
De Habu zijde heeft de neiging om zich helemaal te voegen in de ruimten die ontstaan tijden tijdens het opwinden en zal de fibers die in de lus zijn geplaatst juist optimaal ondersteunen. Het ingebonden materiaal gaat tijdens het opwinden iets minder snel in de klit zitten en verschuift minder snel in de draad omdat het veel stroever is. Op de macrofoto’s is te zien dat de kern van de met Habu zijde gemaakte brushes heel mooi strak zijn gewikkeld.
Zowel koper, rvs als Habu zijde hebben allemaal de neiging om een aantal slagen terug te draaien wanneer je stopt met het opwinden van de brush alleen ontstaan er tijdens het terugdraaien bij rvs dus kleine ruimten, bij koper minder ruimte en bij de zijden draad van Habu helemaal niets, het zijde vult de ruimten op.
Beide metalen draden zijn uiteraard stug. Met deze eigenschap is prima te werken maar de Habu draad is daarentegen soepel zoals een gewone draad. Er zit wel een zeer dunne rvs draad in verweven die de draad het geheugen geeft maar dit voegt bijna geen stijfheid toe in de draad. Hierdoor werkt het heel prettig. Pak wel een mes of oude schaar om de draad door te snijden.
Wanneer je een brush strak op gaat winden komt er een moment dat je de grens bereikt en de draad gaat breken, dat is bij alle draden het geval maar wat mij opvalt is dat Habu zijde zeer sterk is wanneer hij wordt opgewonden ten opzichte van dun koper of rvs. Een enkele streng kun je makkelijk breken, net zoals koper en rvs maar de sterkte van de brush die wordt gevormd is heel goed! Ik heb de zijde draad nog nooit gebroken tijdens het binden en kan er meer kracht op uitoefenen dan op koper en rvs.
Voor en nadelen:
– licht
– snijdt niet in materiaal
– soepel
– sterk
– strak op te wikkelen
– meer grip op materiaal / minder uitval
– voor kleine tot middelgrote brushes
Al deze kleine voordelen zorgen ervoor dat het een heerlijke draad is om mee te werken en dat resulteert in een net iets fijner eindresultaat. Gebruik Google om een leverancier te vinden in jou omgeving, in Nederland is het verkrijgbaar bij Hawar. Het wordt niet veel aangeboden maar vind je een shop die het aanbied, kijk dan zeker even verder in de winkel want deze garen wordt vooral toegepast door creatievelingen die het verwerken in textiel objecten!!
Mijn ervaringen zijn gebaseerd op het maken van spaarzame brushes die ik gelijk verwerk op de haak al is het ook prima te doen om de brush af te knippen en later te gebruiken.
Ik maak de brushes op de door mij ontworpen sightplate die als brushtafel kan worden gebruikt. Het is een fantastisch verlengstuk van je bindklem met toolbar, naald en dubbingtwister.
Kijk hier de instructievideo of bezoek de webshop.
Dennis Sanders (Bigstreamers) sprak ik over dit onderwerp, en voor zijn doeleinden was de draad niet geschikt. Hij maakt voornamelijk een voorraad van dikke volle brushes (30cm) voor grotere streamers en gebruikt hiervoor de medium dikke Uni rvs draad waarin voornamelijk nayat met bucktail en flash wordt verwerkt. Wanneer je een aantal van deze brushes maakt om later te gebruiken, houd de medium rvs draad van Uni de brush goed in model en het materiaal blijft goed opgesloten. Habu zijde heeft minder geheugen en grip om dit soort volle brushes voor langere tijd goed te bewaren, waardoor toch losse plukken ontstaan.
Nayat is overigens een fantastisch materiaal om je streamers van te maken, combineer het met bucktail om wat meer volume te creëren, nayat heeft schitterende lange haren tot wel 20cm en is erg beweeglijk. Kijk voor de mooiste nayat op de site van Bigstreamers, het materiaal vergt wat oefening, bekijk deze film voor de werkmethode. Dennis stuurde me een paar grote nayat brushes die gebruikt worden voor grote snoekstreamers en ze waren echt heel mooi, de beste die ik heb gezien, maar de hoeveelheid materiaal die in the lus moet worden geklemd, is te veel voor de Habu draad, daarom gebruikt hij RVS draad.
Tijdens een bindavond bij Hans Bock (Hooked On Fly Fishing) zijn we met deze draad aan de slag gegaan onder andere met Mark Roovers, en beiden waren verbaasd en het met me eens over de mogelijkheden van deze draden. Van Flor van Bijlen kreeg ik de mededeling dat hij (en enkele anderen) overstapt van nikkeldraad 0,3 naar de Habu zijde, gewoon een superdraadje!
Tot slot: Ik bind mijn brushes uitsluitend nog met de draad van habu en bestelde onlangs nog een andere versie, de ‘Habu raw silk wrapped stainless steel’. Deze draad is zeer dun en heeft een kern van zijde omwikkeld met een zeer dunne rvs draad. Hij is fragiel en breekt sneller maar is erg geschikt om brushes mee te maken van fijner materiaal. Hou je van experimenteren en een verfijnde bindtechniek, dan is deze raw draad zeker de moeite waard. Deze draad is geschikt om brushes voor droge vliegen te maken, zo dun is deze.
Voor de duidelijkheid: ik verkoop deze draden niet en haal ook geen commerciële voordelen uit de verkoop van deze draden.
Google for: Habu silk stainless steel normale variant
Google for: Habu raw silk wrapped stainless steel zeer dunne variant
